Category Archives: bij hoofdstuk 13 – De brandweer

Uit Hoofdstuk 13: Beste Olmcopers

oooh roepende groep mensen waarvan één op de grond spuugt

Diet schrijft achter haar naam: klontjessoep . Het is waar, we hebben niet alle klontjes eruit gekregen met die stokbroodstok.
Maar de vrouw naast Diet snuift:
‘Je kunt toch moeilijk anders beweren over je eigen soep.’
Denkt ze nou echt dat Diet die soep zelf heeft gekookt?
Een vrouw knikt heftig met haar grijze krullen.
‘Dat steunt haar eigen goeie doel. Zo gaat dat tegenwoordig.’
Diet lepelt kalm verder en lacht de dames nog eens toe.

Tot nu toe, willen alleen brommerjongens soep kopen. Maar de toespraak van buurvrouw Greet brengt daar verandering in. Als ze de microfoon vraagt, kijkt ze gretiger dan ooit.

‘Beste Olmcopers. Deze week had ons dorp vier bijzondere kinderen te gast. Ze kwamen uit alle hoeken van het land logeren bij onze dorpsgenoten Hom en Diet. Zoals u allemaal weet, wer?’ De buurvrouw staat met haar hand in haar zij en lacht naar Diet.
‘Wat u niet weet, weet ik als buurvrouw van Hom en Diet wel. Deze groep kinderen heeft de hele week stiekem lopen doen.’ Ze kijkt langs alle negen hoekenvan de muziektent het plein over. De oudere mannen mompelen en spugen op de grond. Een paar moeders roepen: ‘Ooh!’ Ze weten niet wat ze daarvan moeten denken.

Dan praat Greet verder: ‘In het grootste geheim werkte dit slimme stel namelijk aan een plan om Hom en Diet te verrassen.’
Bij het laatste woord gaat er een golf van gefluister door de mensenmassa.

( pagina 108 )

praten met je handen

In elke taal maken mensen gebaren. Ze praten met hun handen. Ze tekenen in de lucht. Ze trekken er gezichten bij. Soms groeien zo vaste gebaren.
Buurvrouw Greet de Koter sprak over stiekem gedoe. Mannen spuugden op de grond. En vrouwen sloegen hun hand voor hun mond. Ze riepen ook nog ‘Ohh wat een schande!’
Die gebaren en dat spugen hoorden bij de schok. Ze schrokken.

Praten met je handen en praten met gebaren. Wat is het verschil? Weet jij het?

sorry

Antwoord: Gebaren uit de doventaal staan voor begrippen. Net als woorden. Want woorden  drukken ook begrippen uit.

Terwijl gebaren bij uitroepen vooral emoties uitdrukken. Net zoals kreten geven ze ook gevoelens weer. Oh ik schik. Ah dat snap ik.

Uit hoofdstuk 13: De brandweer

brandweer

Uiteindelijk raadt een brandweerman het.
‘Tingelsoep, dat is dialect voor brandnetelsoep.’
Het is Victor van Vuuren. Hij is in tenue want hij draait evenementendienst. Hij is dus ingeroosterd om vandaag te werken.

Hom is op tijd terug voor de beat-box-muziek. Hij ploft met een verwaaid kapsel op een stoel en mompelt ‘Het geluk heeft toegehapt.’

Alle jongens rond de muziektent staan Sam na te doen. Ze maken klikklanken met hun wangen en tong, en plofklanken met hun lippen en tanden. Ze sissen door hun tanden en blazen langs hun vuisten.

Maar niemand kan wat Victor kan. Hij laat vanaf het podium de bluswagen in de maat knipperen. Sam is ingelukkig: alle Olmcopers van zestien jaar én de brandweer! Met zulk publiek is zijn masterclass meteen al een succes.

beatbox

( pagina 109 )

klikgeluiden schrijven

fonetische weergave van enkele medeklinkers

In sommige talen is de klik een letter. Daar schrijven ze bijvoorbeeld X en dan lezen ze ‘klik’. In een taal met woorden als xylofoon kan dat niet. Want die hebben al een X.

Daarom is er ook een internationaal teken voor elke klik. Wetenschappers bedachten een teken voor de paardenklik: ll en l is de ‘gewone’ klik.

Maar er zijn er nog veel meer, kijk maar in het linkerrijtje hierboven.  De bovenste klik links lijkt op een kusgeluid. Je maakt hem met twee lippen: Smak!

De tweede klik is een zuiggeluidje tegen je tanden. Zoiets als een injectienaald nadoen.

De derde is een klak tegen je gehemelte, de ‘gewone’ klik voor ons.

klik klak klosa

In de Xhosa taal uit Zuid Afrika heb je niet alleen gewone medeklinkers maar ook klik-medeklinkers.

De X maak je met een klikgeluid tegen je wang. De naam van de taal Xhosa  begint dus met een wangklik. Verder schrijven Xhosa de Q voor de gehemelte-klik. De C maakt je tong tegen de achterkant van je tanden.

Xhosa woorden die Sam aan ons leerde:

‘ei’: íqàndà

‘kikker’ ìxóxó

‘adamsappel’ ùqhóqhòqhò.

 

Probeer de drie Xhosa woorden uit. Check of het goed klinkt. Gebruik de link naar Miriam Makeba’s bruiloftslied in het Xhosa:

youtube.com/watch?v=2Mwh9z58iAU

 

Als je met een stel vrienden bent, kun je aan twee van hen vragen om de jury te zijn. Zij moeten zeggen ‘wie het beste Xhosa praat.’